Emeklilikte Yaşa Takılanlar Hakkında Merak Edilenler
Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) Sıkça Sorulan Sorular
İlk kuruluş yıllarında Emekli Sandığı, SSK ve Bağ-Kur’a tabi kişilerin emekli olabilmesi için belirli prim gün sayısını / sigortalılık süresini / hizmet yılını doldurmalarının yanı sıra ayrıca belirli bir yaş şartı da aranmaktaydı. Bu yaş şartı genel olarak kadınlarda 55, erkeklerde 60 olarak uygulanıyordu.
Ancak, daha sonra yapılan yasal düzenlemeler ile emeklilik sisteminde önemli değişiklikler yapılmış, belirli prim gün sayısını / sigortalılık süresini / hizmet yılını dolduranlara, yaş şartı aranmaksızın emekli olma imkânı getirilmişti.
Ülkemizde sosyal güvenlik sisteminin açık vermeye başlaması, diğer taraftan emeklilik sisteminde yapılan değişikliklerle yaş şartının kaldırılması, erken (genç) yaşta kişilerin emekli olmalarına, dolayısıyla da devletin uzun yıllar emekli aylığı ödeme riskiyle karşı karşıya kalmasına, bu durumun ise sosyal güvenlik sisteminin açıklarının daha da artmasına yol açtığı ve sistemi sürdürülebilir olmaktan uzaklaştırdığı için, 4447 sayılı Kanunun 8 Eylül 1999 tarihinde yürürlüğe giren hükümleri ile emeklilik için belirli prim gün sayısını / sigortalılık süresini / hizmet yılını doldurma şartı yanında, yaş şartı tekrar getirilmiştir.
Yapılan düzenleme ile bazı sigortalıların emekliği için gereken prim gün sayıları / hizmet süreleri artırılmış, emeklilik yaşı da sigorta başlangıcı 9 Eylül 1999 ve sonrasında olan kadınlar için 58, erkekler için 60 olarak sabitlenmiştir.
Sigortalılık başlangıcı 8 Eylül 1999 ve öncesinde olanlar için ise kademeli yaş şartı, SSK kapsamındaki sigortalılara ayrıca kademeli prim gün şartı getirilmiştir.
Dolayısıyla emeklilik sisteminde bir ara yapılan kanuni düzenlemelerle yaş şartı kaldırılmışken, 1999 yılında 4447 sayılı Kanunla yapılan yasal düzenleme ile diğer şartlar yanında emeklilik için belirli yaşı da doldurma şartının getirilmesi, emeklilik için gerekli prim gün sayısını / hizmet yılını doldurduğu halde birçok kişinin yaş şartına takılarak emekli olamamasına yol açmıştır. Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) konusu / sorunu bu şekilde ve belirtilen nedenlerle ortaya çıkmıştır.
Ancak, daha sonra yapılan yasal düzenlemeler ile emeklilik sisteminde önemli değişiklikler yapılmış, belirli prim gün sayısını / sigortalılık süresini / hizmet yılını dolduranlara, yaş şartı aranmaksızın emekli olma imkânı getirilmişti.
Ülkemizde sosyal güvenlik sisteminin açık vermeye başlaması, diğer taraftan emeklilik sisteminde yapılan değişikliklerle yaş şartının kaldırılması, erken (genç) yaşta kişilerin emekli olmalarına, dolayısıyla da devletin uzun yıllar emekli aylığı ödeme riskiyle karşı karşıya kalmasına, bu durumun ise sosyal güvenlik sisteminin açıklarının daha da artmasına yol açtığı ve sistemi sürdürülebilir olmaktan uzaklaştırdığı için, 4447 sayılı Kanunun 8 Eylül 1999 tarihinde yürürlüğe giren hükümleri ile emeklilik için belirli prim gün sayısını / sigortalılık süresini / hizmet yılını doldurma şartı yanında, yaş şartı tekrar getirilmiştir.
Yapılan düzenleme ile bazı sigortalıların emekliği için gereken prim gün sayıları / hizmet süreleri artırılmış, emeklilik yaşı da sigorta başlangıcı 9 Eylül 1999 ve sonrasında olan kadınlar için 58, erkekler için 60 olarak sabitlenmiştir.
Sigortalılık başlangıcı 8 Eylül 1999 ve öncesinde olanlar için ise kademeli yaş şartı, SSK kapsamındaki sigortalılara ayrıca kademeli prim gün şartı getirilmiştir.
Dolayısıyla emeklilik sisteminde bir ara yapılan kanuni düzenlemelerle yaş şartı kaldırılmışken, 1999 yılında 4447 sayılı Kanunla yapılan yasal düzenleme ile diğer şartlar yanında emeklilik için belirli yaşı da doldurma şartının getirilmesi, emeklilik için gerekli prim gün sayısını / hizmet yılını doldurduğu halde birçok kişinin yaş şartına takılarak emekli olamamasına yol açmıştır. Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) konusu / sorunu bu şekilde ve belirtilen nedenlerle ortaya çıkmıştır.
Kural olarak yaşlılık/emekli aylığına hak kazanabilmek için kişilerin “sigortalılık süresi”, “prim gün sayısı” ve “yaş” şeklindeki üç şartı birlikte yerine getirmesi gerekmektedir.
Ancak, 03.03.2023 tarihinde yürürlüğe giren 7438 sayılı Kanunla yapılan EYT düzenlemesi ile uzun vade ilk sigortalılık başlangıcı 8/9/1999 ve öncesi olan kişilerin emekliliğinde yaş şartı kaldırılmış olup, EYT şartlarına göre “sigortalılık süresi” ve “prim gün sayısı” şeklindeki iki şartı yerine getirmek suretiyle emekli olabileceklerdir.
EYT düzenlemesine göre SSK (4/a) ve 506/Geçici 20’nci Maddeye tabi Banka-Sigorta Sandığı kapsamındaki sigortalıların EYT emeklilik şartlarının yer aldığı hesaplama tablosu aşağıdaki gibidir.
EYT düzenlemesine göre Bağ-Kur (4/b) ve Emekli Sandığı (4/c) kapsamındaki sigortalıların emeklilik şartlarının yer aldığı hesaplama tablosu aşağıdaki gibidir.
Ancak, 03.03.2023 tarihinde yürürlüğe giren 7438 sayılı Kanunla yapılan EYT düzenlemesi ile uzun vade ilk sigortalılık başlangıcı 8/9/1999 ve öncesi olan kişilerin emekliliğinde yaş şartı kaldırılmış olup, EYT şartlarına göre “sigortalılık süresi” ve “prim gün sayısı” şeklindeki iki şartı yerine getirmek suretiyle emekli olabileceklerdir.
EYT düzenlemesine göre SSK (4/a) ve 506/Geçici 20’nci Maddeye tabi Banka-Sigorta Sandığı kapsamındaki sigortalıların EYT emeklilik şartlarının yer aldığı hesaplama tablosu aşağıdaki gibidir.
| 5510/4-a (SSK) ve 506/Geçici 20’nci Maddeye Tabi Banka-Sigorta Sandığı Kapsamındaki Sigortalıların Emeklilik Şartları | |||||
| Erkek | Kadın | ||||
| Sigortalılık Süresinin Başlangıcı | Sigortalılık Süresi (Yıl) | Gün Sayısı | Sigortalılık Süresinin Başlangıcı | Sigortalılık Süresi (Yıl) | Gün Sayısı |
| 09.09.1976 - 23.11.1980 | 25 | 5.000 | 09.09.1981 - 23.05.1985 | 20 | 5.000 |
| 24.11.1980 - 23.05.1982 | 25 | 5.075 | 24.05.1985 - 23.05.1986 | 20 | 5.075 |
| 24.05.1982 - 23.11.1983 | 25 | 5.150 | 24.05.1986 - 23.05.1987 | 20 | 5.150 |
| 24.11.1983 - 23.05.1985 | 25 | 5.225 | 24.05.1987 - 23.05.1988 | 20 | 5.225 |
| 24.05.1985 - 23.11.1986 | 25 | 5.300 | 24.05.1988- 23.05.1989 | 20 | 5.300 |
| 24.11.1986 - 23.05.1988 | 25 | 5.375 | 24.05.1989- 23.05.1990 | 20 | 5.375 |
| 24.05.1988 - 23.11.1989 | 25 | 5.450 | 24.05.1990 - 23.05.1991 | 20 | 5.450 |
| 24.11.1989 - 23.05.1991 | 25 | 5.525 | 24.05.1991 - 23.05.1992 | 20 | 5.525 |
| 24.05.1991 - 23.11.1992 | 25 | 5.600 | 24.05.1992 - 23.05.1993 | 20 | 5.600 |
| 24.11.1992 - 23.05.1994 | 25 | 5.675 | 24.05.1993 - 23.05.1994 | 20 | 5.675 |
| 24.05.1994- 23.11.1995 | 25 | 5.750 | 24.05.1994- 23.05.1995 | 20 | 5.750 |
| 24.11.1995 - 23.05.1997 | 25 | 5.825 | 24.05.1995 - 23.05.1996 | 20 | 5.825 |
| 24.05.1997 - 23.11.1998 | 25 | 5.900 | 24.05.1996 - 23.05.1997 | 20 | 5.900 |
| 24.11.1998 - 08.09.1999 | 25 | 5.975 | 24.05.1997- 08.09.1999 | 20 | 5.975 |
EYT düzenlemesine göre Bağ-Kur (4/b) ve Emekli Sandığı (4/c) kapsamındaki sigortalıların emeklilik şartlarının yer aldığı hesaplama tablosu aşağıdaki gibidir.
| Bağ-Kur (4/b) ve Emekli Sandığı (4/c) Kapsamındaki Sigortalıların Emeklilik Şartları | ||
| Sigortalılık Süresi (yıl) | Prim Ödeme Gün Sayısı | |
| KADIN | 20 | 7.200 |
| ERKEK | 25 | 9.000 |
Hizmet borçlanması (askerlik borçlanması, doğum, yurtdışı vd.) yaparak EYT kapsamına girilip girilemeyeceği, kişinin ilk sigortalılık başlangıç tarihine, borçlanılacak sürenin ilk sigortalılık başlangıç tarihinden önce olup olmadığına ve kaç ay borçlanma yapılacağına göre değişmektedir.
Borçlanılacak süre eğer ilk sigortalılık başlangıç tarihinden sonra ise, yapılacak borçlanma ile EYT kapsamına girmek mümkün değildir.
Eğer, borçlanılacak süreler ilk sigortalılık başlangıcından önce ise, borçlanma durumunda borçlanılacak süre kadar sigortalılık başlangıcı geriye gitmektedir.
Dolayısıyla, ilk sigortalılık başlangıcından önceki sürelerin borçlanılması durumunda, ilk sigortalılık başlangıç tarihinden itibaren borçlanılan süre kadar geriye gidildiğinde bulunacak tarih 8/9/1999 ve öncesine gidiyorsa, prim gün sayısı ve sigortalılık süresi şartını yerine getirerek SSK ve Bağ-Kur sigortalılarının EYT kapsamında emekli olmaları mümkün olabilecektir.
Buna karşın, SGK’nın 2023/13 sayılı EYT Genelgesine göre, 8/9/1999 tarihinden sonra Emekli Sandığı iştirakçisi olan kişilerin belli süreleri ( mülga 5434 sayılı Kanunun 15’inci maddesinin (e) bendi ve 5510 sayılı Kanunun geçici 43’üncü maddesi uyarınca borçlandırılan öğrenim süreleri ile 3201 sayılı Kanuna istinaden borçlanılan yurt dışı süreleri) hariç olmak üzere yapacakları borçlanmalar hizmet sürelerine eklenmekle birlikte, borçlanılan süreler sigortalılık başlangıcını değiştirmediğinden, Emekli Sandığına tabi olanların borçlanma yaparak EYT kapsamına girmeleri mümkün değildir.
Borçlanılacak süre eğer ilk sigortalılık başlangıç tarihinden sonra ise, yapılacak borçlanma ile EYT kapsamına girmek mümkün değildir.
Eğer, borçlanılacak süreler ilk sigortalılık başlangıcından önce ise, borçlanma durumunda borçlanılacak süre kadar sigortalılık başlangıcı geriye gitmektedir.
Dolayısıyla, ilk sigortalılık başlangıcından önceki sürelerin borçlanılması durumunda, ilk sigortalılık başlangıç tarihinden itibaren borçlanılan süre kadar geriye gidildiğinde bulunacak tarih 8/9/1999 ve öncesine gidiyorsa, prim gün sayısı ve sigortalılık süresi şartını yerine getirerek SSK ve Bağ-Kur sigortalılarının EYT kapsamında emekli olmaları mümkün olabilecektir.
Buna karşın, SGK’nın 2023/13 sayılı EYT Genelgesine göre, 8/9/1999 tarihinden sonra Emekli Sandığı iştirakçisi olan kişilerin belli süreleri ( mülga 5434 sayılı Kanunun 15’inci maddesinin (e) bendi ve 5510 sayılı Kanunun geçici 43’üncü maddesi uyarınca borçlandırılan öğrenim süreleri ile 3201 sayılı Kanuna istinaden borçlanılan yurt dışı süreleri) hariç olmak üzere yapacakları borçlanmalar hizmet sürelerine eklenmekle birlikte, borçlanılan süreler sigortalılık başlangıcını değiştirmediğinden, Emekli Sandığına tabi olanların borçlanma yaparak EYT kapsamına girmeleri mümkün değildir.
Aday çırak, çırak veya stajyer sigortalılıklarında sadece kısa vadeli sigorta kolları (iş kazası, meslek hastalığı, hastalık) primi ödenmekte, uzun vadeli sigorta kolları (emeklilik) primi ise ödenmemektir.
Dolayısıyla, aday çırak, çırak veya stajyer sigortalılıklarında emeklilik primi ödenmediğinden, bu tür sigortalılık başlangıçları emeklilik şartlarının belirlenmesinde dikkate alınmamaktadır.
Bu çerçevede, şu andaki mevzuata göre bir kişinin 8/9/1999 ve öncesi bir tarihte aday çırak, çırak veya stajyer sigortalılıktan kaynaklanan bir başlangıcı olsa dahi EYT düzenlemesi kapsamında emekli olması mümkün değildir.
Dolayısıyla, aday çırak, çırak veya stajyer sigortalılıklarında emeklilik primi ödenmediğinden, bu tür sigortalılık başlangıçları emeklilik şartlarının belirlenmesinde dikkate alınmamaktadır.
Bu çerçevede, şu andaki mevzuata göre bir kişinin 8/9/1999 ve öncesi bir tarihte aday çırak, çırak veya stajyer sigortalılıktan kaynaklanan bir başlangıcı olsa dahi EYT düzenlemesi kapsamında emekli olması mümkün değildir.
EYT kapsamında emeklilik hakkından yararlanmak için herhangi bir başvuru süresi bulunmamaktadır.
Sigortalılık başlangıcı 8/9/1999 ve öncesi olan kişiler EYT kapsamında emeklilik için gerekli olan sigortalılık süresi ve prim gün sayısı şartlarını yerine getirdiklerinde hemen emekli olabilecekleri gibi, bu haklarını daha sonra da kullanabilirler.
Sigortalılık başlangıcı 8/9/1999 ve öncesi olan kişiler EYT kapsamında emeklilik için gerekli olan sigortalılık süresi ve prim gün sayısı şartlarını yerine getirdiklerinde hemen emekli olabilecekleri gibi, bu haklarını daha sonra da kullanabilirler.
Sosyal güvenlik mevzuatında emekli aylığı, kişinin talebi/başvurusu üzerine bağlanmaktadır.
Başka bir ifadeyle, bütün emeklilik şartları yerine getirilmiş olsa dahi, SGK kişinin talebi olmaksızın kendiliğinden emekli aylığı bağlamamaktadır.
Dolayısıyla, çalışan EYT kapsamında emeklilik hakkını kazanmış bile olsa, çeşitli nedenlerle (örneğin, daha yüksek emekli aylığı almak, işyerindeki ücret artışından yararlanmak, daha yüksek kıdem tazminatı almak gibi) emekli olmayıp, normal çalışmasını sürdürebilir.
Kısacası, personelin emekli olma gibi bir zorunluluğu bulunmamaktadır. Bu hakkını istediği zaman kullanabilir.
Başka bir ifadeyle, bütün emeklilik şartları yerine getirilmiş olsa dahi, SGK kişinin talebi olmaksızın kendiliğinden emekli aylığı bağlamamaktadır.
Dolayısıyla, çalışan EYT kapsamında emeklilik hakkını kazanmış bile olsa, çeşitli nedenlerle (örneğin, daha yüksek emekli aylığı almak, işyerindeki ücret artışından yararlanmak, daha yüksek kıdem tazminatı almak gibi) emekli olmayıp, normal çalışmasını sürdürebilir.
Kısacası, personelin emekli olma gibi bir zorunluluğu bulunmamaktadır. Bu hakkını istediği zaman kullanabilir.
İhbar tazminatı, sözleşmeyi fesheden tarafın, bu durumu kanuni ihbar önellerine uygun bir şekilde karşı tarafa bildirmemesi halinde ödemesi gereken bir tazminattır.
Yargıtay kararlarına göre, emeklilik, muvazzaf askerlik, evlilik gibi nedenlerle iş sözleşmesinin feshi durumunda işçinin ihbar sürelerine uyma zorunluluğu olmadığı gibi, işverenden ihbar tazminatı talep etme hakkı da bulunmamaktadır.
Yargıtay kararlarına göre, emeklilik, muvazzaf askerlik, evlilik gibi nedenlerle iş sözleşmesinin feshi durumunda işçinin ihbar sürelerine uyma zorunluluğu olmadığı gibi, işverenden ihbar tazminatı talep etme hakkı da bulunmamaktadır.
EYT kapsamında emeklilik başvurusunun, mevcut normal emeklilik başvurusundan bir farkı bulunmamaktadır.
Emeklilik başvuruları; e-Devlet sistemi üzerinden elektronik olarak veya “Gelir, Aylık, Ödenek Talep Formu” doldurulup SGK’ya elden verilerek ya da PTT ile taahhütlü/ iadeli taahhütlü olarak gönderilmek suretiyle üç şekilde yapılabilmektedir.
Ancak, SSK kapsamında olup, halen bir işyerinde çalışmakta olanların öncelikle emeklilik şartlarını yerine getirdiklerine dair ilgili dokümanları da ekleyerek bir dilekçe ile işverenlerinden emeklilik nedeniyle işten çıkışlarının yapılmasını talep etmeleri, işverenleri tarafından da“8-Emeklilik (yaşlılık) veya toptan ödeme nedeniyle” koduyla işten çıkışlarının yapılması ve bu çıkış işlemi sonrasında da “Gelir, Aylık, Ödenek Talep Belgesi” formu doldurularak ilgili SGK müdürlüğüne elden, posta yoluyla veya e-Devlet sistemi üzerinden EYT emeklilik başvurularını yapmaları gerekmektedir.
Emeklilik başvuruları; e-Devlet sistemi üzerinden elektronik olarak veya “Gelir, Aylık, Ödenek Talep Formu” doldurulup SGK’ya elden verilerek ya da PTT ile taahhütlü/ iadeli taahhütlü olarak gönderilmek suretiyle üç şekilde yapılabilmektedir.
Ancak, SSK kapsamında olup, halen bir işyerinde çalışmakta olanların öncelikle emeklilik şartlarını yerine getirdiklerine dair ilgili dokümanları da ekleyerek bir dilekçe ile işverenlerinden emeklilik nedeniyle işten çıkışlarının yapılmasını talep etmeleri, işverenleri tarafından da“8-Emeklilik (yaşlılık) veya toptan ödeme nedeniyle” koduyla işten çıkışlarının yapılması ve bu çıkış işlemi sonrasında da “Gelir, Aylık, Ödenek Talep Belgesi” formu doldurularak ilgili SGK müdürlüğüne elden, posta yoluyla veya e-Devlet sistemi üzerinden EYT emeklilik başvurularını yapmaları gerekmektedir.
Emekli aylıkları, SGK’ya yapılan başvuru tarihini takip eden ay başından geçerli olmak üzere hesaplanmaktadır.
Örnek olarak belirtmek gerekirse, emeklilik başvurusunu Mart/2023 ayında yapanların aylıkları 1 Nisan 2023 tarihinden, emeklilik başvurusunu Nisan/2023 ayında yapanların aylıkları 1 Mayıs 2023 tarihinden itibaren hesaplanacaktır.
İstisnai durumlar dışında SGK ortalama bir ay içinde emekli aylıklarını bağlarken, EYT kapsamında yapılan emeklilik başvurularının yoğunluğu nedeniyle aylık bağlama işlemlerinin normalden daha uzun sürmesi beklenmektedir. Ancak, SGK aylık bağlama işlemlerinde gecikme olsa dahi emeklilik başvuru tarihini takip eden ay başından itibaren hesaplanacak olan birikmiş emekli aylıkları toplu olarak ödenecektir.
SGK mevzuatına göre, emekli aylığı bağlama işlemlerinin 90 gün içinde sonuçlanmaması halinde, aylık bağlanmasına hak kazandığı anlaşılan sigortalı ve hak sahiplerine yazılı talepte bulunmaları halinde, ilerideki alacaklarından mahsup edilmek üzere her üç ay için net asgari ücretin 3 katı tutarında avans ödenmekte olup, verilen avanslar birikmiş aylıklardan mahsup edilmektedir.
Örnek olarak belirtmek gerekirse, emeklilik başvurusunu Mart/2023 ayında yapanların aylıkları 1 Nisan 2023 tarihinden, emeklilik başvurusunu Nisan/2023 ayında yapanların aylıkları 1 Mayıs 2023 tarihinden itibaren hesaplanacaktır.
İstisnai durumlar dışında SGK ortalama bir ay içinde emekli aylıklarını bağlarken, EYT kapsamında yapılan emeklilik başvurularının yoğunluğu nedeniyle aylık bağlama işlemlerinin normalden daha uzun sürmesi beklenmektedir. Ancak, SGK aylık bağlama işlemlerinde gecikme olsa dahi emeklilik başvuru tarihini takip eden ay başından itibaren hesaplanacak olan birikmiş emekli aylıkları toplu olarak ödenecektir.
SGK mevzuatına göre, emekli aylığı bağlama işlemlerinin 90 gün içinde sonuçlanmaması halinde, aylık bağlanmasına hak kazandığı anlaşılan sigortalı ve hak sahiplerine yazılı talepte bulunmaları halinde, ilerideki alacaklarından mahsup edilmek üzere her üç ay için net asgari ücretin 3 katı tutarında avans ödenmekte olup, verilen avanslar birikmiş aylıklardan mahsup edilmektedir.
EYT kapsamına girenlerin emekliliklerinde sadece yaş şartı kaldırılmış olup, emekli aylıklarının hesaplama yönteminde ise herhangi bir değişiklik yapılmamıştır.
Dolayısıyla, normal şartlarla emekli olanlar ile EYT kapsamında emekli olanların emekli aylıkları aynı kurala göre hesaplanacak olup, EYT maaş ücretlerinde indirim yapılması gibi bir durum söz konusu değildir.
Dolayısıyla, normal şartlarla emekli olanlar ile EYT kapsamında emekli olanların emekli aylıkları aynı kurala göre hesaplanacak olup, EYT maaş ücretlerinde indirim yapılması gibi bir durum söz konusu değildir.
1475 sayılı İş Kanunu’nun “Kıdem tazminatı” başlıklı halen yürürlükte olan 14’üncü maddesine göre emeklilik nedeniyle işten ayrılma kıdem tazminatına hak kazandıran haller arasında sayılmıştır.
Yine, yıllık izinlerin fiilen kullanılması esas olmakla birlikte, iş sözleşmesinin feshinde hak edilip de kullanılmamış bakiye izin varsa, buna ilişkin izin ücretinin işçiye para olarak ödenmesi gerekmektedir.
Dolayısıyla, EYT kapsamında emeklilik nedeniyle iş sözleşmesi sona eren işçiye bir yılda fazla çalışma süresi varsa kıdem tazminatının ve bakiye yıllık izin sürelerine ilişkin izin ücretlerinin işveren tarafından ödenmesi gerekmektedir.
Kural olarak, işçinin kıdem tazminatı ve yıllık izin ücreti alacağının, emeklilik nedeniyle işten çıkış işlemi yapıldıktan sonra işverence ödenmesi gerekmektedir. Ancak, işçi ve işverenin anlaşması şartıyla kıdem tazminatının taksitler halinde ödenmesi veya emekli olunduktan sonra aynı işyerinde çalışma devam edilecekse, yine işçi ve işverenin anlaşması şartıyla emeklilik sonrası döneme ötelenmesi de mümkündür.
Yine, yıllık izinlerin fiilen kullanılması esas olmakla birlikte, iş sözleşmesinin feshinde hak edilip de kullanılmamış bakiye izin varsa, buna ilişkin izin ücretinin işçiye para olarak ödenmesi gerekmektedir.
Dolayısıyla, EYT kapsamında emeklilik nedeniyle iş sözleşmesi sona eren işçiye bir yılda fazla çalışma süresi varsa kıdem tazminatının ve bakiye yıllık izin sürelerine ilişkin izin ücretlerinin işveren tarafından ödenmesi gerekmektedir.
Kural olarak, işçinin kıdem tazminatı ve yıllık izin ücreti alacağının, emeklilik nedeniyle işten çıkış işlemi yapıldıktan sonra işverence ödenmesi gerekmektedir. Ancak, işçi ve işverenin anlaşması şartıyla kıdem tazminatının taksitler halinde ödenmesi veya emekli olunduktan sonra aynı işyerinde çalışma devam edilecekse, yine işçi ve işverenin anlaşması şartıyla emeklilik sonrası döneme ötelenmesi de mümkündür.
Kural olarak emekli aylığı bağlanmış olan kişilerin tekrar aktif olarak herhangi bir işte çalışmamaları gerekmekte ise de Türkiye’de çok genç yaşta emekli olunabildiğinden, kayıt dışı çalışmayı önlemek amacıyla, geçmişte yapılan yasal düzenlemeyle emekli kişilerin sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışmalarına imkân sağlanmıştır.
Dolayısıyla, EYT kapsamında emekli olanlarla ilgili farklı bir yasal düzenleme yapılmadığından, işverenin de kabul etmesi durumunda aynı veya farklı bir işyerinde Sosyal Güvenlik Destek Primli (SGDP) olarak çalışılabilecektir.
Böyle bir durumda, ilgili kişi hem emeklilik sonrası çalışmalarının karşılığı olarak işvereninden ücretini alacak, hem de SGK’dan herhangi bir kesinti olmadan emekli aylığını almaya devam edecektir.
Dolayısıyla, EYT kapsamında emekli olanlarla ilgili farklı bir yasal düzenleme yapılmadığından, işverenin de kabul etmesi durumunda aynı veya farklı bir işyerinde Sosyal Güvenlik Destek Primli (SGDP) olarak çalışılabilecektir.
Böyle bir durumda, ilgili kişi hem emeklilik sonrası çalışmalarının karşılığı olarak işvereninden ücretini alacak, hem de SGK’dan herhangi bir kesinti olmadan emekli aylığını almaya devam edecektir.
Sosyal güvenlik destek primi, emeklilik (malullük, yaşlılık ve ölüm) primini içermediğinden SGDP’li çalışan adına ödenen primlerin emekli aylığına herhangi bir katkısı bulunmamaktadır.
Ayrıca, sosyal güvenlik destek primleri ileride kişilere toptan ödeme olarak iade edilmemekte ve hizmet birleştirilmelerinde dikkate alınmamaktadır. Yine, SGDP’li çalışanlar işsizlik ödeneği, kısa çalışma ödeneği, hastalık halinde geçici iş göremezlik ödeneğinden de yararlanamamaktadır.
Ayrıca, sosyal güvenlik destek primleri ileride kişilere toptan ödeme olarak iade edilmemekte ve hizmet birleştirilmelerinde dikkate alınmamaktadır. Yine, SGDP’li çalışanlar işsizlik ödeneği, kısa çalışma ödeneği, hastalık halinde geçici iş göremezlik ödeneğinden de yararlanamamaktadır.
Normal çalışanın ücretinden sigorta primi ve işsizlik sigortası primi için işçi payı olarak %15 kesinti yapılırken, emekli olup sosyal güvenlik destek primli çalışan kişilerin ücretlerinden işçi payı olarak %7,5 oranında prim kesintisi yapılmaktadır.
Dolayısıyla, EYT kapsamında emekli olduktan sonra sosyal güvenlik destek primli olarak çalışanların brüt ücret sisteminde sigorta primi işçi payı kesintisinin azalmasına bağlı olarak ele geçen net ücretlerinde artış olmaktadır. Net ücret sistemine göre çalışanların ücretlerinde ise sosyal güvenlik destek primli çalışmanın bir avantajı bulunmamaktadır.
Dolayısıyla, EYT kapsamında emekli olduktan sonra sosyal güvenlik destek primli olarak çalışanların brüt ücret sisteminde sigorta primi işçi payı kesintisinin azalmasına bağlı olarak ele geçen net ücretlerinde artış olmaktadır. Net ücret sistemine göre çalışanların ücretlerinde ise sosyal güvenlik destek primli çalışmanın bir avantajı bulunmamaktadır.
Emekli olan kişilere, emekli aylığı dışında Ramazan Bayramı ve Kurban Bayramı’nda bayram ikramiyesi (2023 yılında 2.000 TL) olarak ödeme yapılmaktadır.
Ayrıca, emekli aylığı alınan bankalara verilecek taahhüt karşılığında belli tutarlarda “Banka Promosyonu” alınabilecektir.
Bunun dışında, normal çalışanların ilaç katılım payı %20 iken, emeklilerden alınan ilaç katılım payı %10’dur. Ayrıca, normal çalışanlar ilaç katılım paylarını eczanelerde peşin olarak öderken, emeklilerin ilaç katılım payları emekli maaşlarından kesilmektedir.
Ayrıca, emekli aylığı alınan bankalara verilecek taahhüt karşılığında belli tutarlarda “Banka Promosyonu” alınabilecektir.
Bunun dışında, normal çalışanların ilaç katılım payı %20 iken, emeklilerden alınan ilaç katılım payı %10’dur. Ayrıca, normal çalışanlar ilaç katılım paylarını eczanelerde peşin olarak öderken, emeklilerin ilaç katılım payları emekli maaşlarından kesilmektedir.
Normal şartlarla emekli olanların istihdamında işverenler herhangi bir teşvikten yararlanamamasına karşın, 7438 sayılı EYT Kanunu kapsamında emekli olup, aynı işverene ait işyerinde sosyal güvenlik destek primli olarak çalışmaya devam edecek olan çalışanlardan dolayı işverenlere sigorta primlerinde 5 puanlık teşvik imkânı sağlanmıştır. Bu teşvik Hazine tarafından karşılanacaktır.
İşverenlerin 5 puanlık sigorta primi teşvikinden yararlanabilmeleri için aşağıdaki şartlar aranacaktır.
İşverenlerin 5 puanlık sigorta primi teşvikinden yararlanabilmeleri için aşağıdaki şartlar aranacaktır.
- İlgili personelin 7438 sayılı kanuna (EYT Kanunu) göre yaşlılık veya emekli aylığına hak kazanmış olması
- İlgili personelin yaşlılık veya emekli aylığı talebi nedeniyle işveren tarafından işten ayrılış bildirgesi verilmiş olması (08-Emeklilik kodu ile)
- İşten ayrılış tarihini takip eden 30 gün içerisinde en son çalışılan özel sektör işyerinde işveren tarafından sosyal güvenlik destek primine tabi olarak tekrar işe girişinin yapılmış olması
- Aylık sosyal güvenlik bildirimlerinin yasal sürede yapılması
- Tahakkuk edecek aylık primlerin yasal süresi içinde ödenmesi
- İşyerinin ödemesi geçmiş borcunun olmaması
Hayır. Bireysel Emeklilik Sistemi (BES/OKS) kamu sosyal güvenlik sisteminin tamamlayıcısı niteliğindedir. Ancak her iki sistemin tabi olduğu mevzuat, sağlanan haklar ve bu haklardan yararlanma şartları farklılık göstermektedir.
BES’e dahil olduğunuzda Sosyal Güvenlik Kurumu’yla olan ilişkinizde bir değişiklik meydana gelmez. Sosyal güvenlik sistemi ve BES’e yaptığınız ödemeler birbirinden bağımsız olup, haklarınız ile kazanımlarınızın sistemler arası aktarılması mümkün değildir. Bu kapsamda, EYT’den emekli olmanız size BES’ten de emekli olma hakkı sağlamaz.
Bireysel Emeklilik Sistemi’nde en az 10 yıl süreyle kalıp 56 yaşını tamamlayarak BES’ten emekliliğe hak kazanabilirsiniz. Önümüzdeki dönemde gerekli şartlar oluştuğunda hem Bireysel Emeklilik Sistemi’nden, hem de kamu sosyal güvenlik sisteminden (SGK) birlikte emekli aylığı alabilirsiniz.
BES’e dahil olduğunuzda Sosyal Güvenlik Kurumu’yla olan ilişkinizde bir değişiklik meydana gelmez. Sosyal güvenlik sistemi ve BES’e yaptığınız ödemeler birbirinden bağımsız olup, haklarınız ile kazanımlarınızın sistemler arası aktarılması mümkün değildir. Bu kapsamda, EYT’den emekli olmanız size BES’ten de emekli olma hakkı sağlamaz.
Bireysel Emeklilik Sistemi’nde en az 10 yıl süreyle kalıp 56 yaşını tamamlayarak BES’ten emekliliğe hak kazanabilirsiniz. Önümüzdeki dönemde gerekli şartlar oluştuğunda hem Bireysel Emeklilik Sistemi’nden, hem de kamu sosyal güvenlik sisteminden (SGK) birlikte emekli aylığı alabilirsiniz.
Evet, EYT kapsamında emekli olduğunuzda edineceğiniz kıdem tazminatı ve emekli aylığı gibi birikimlerinizi mevcut bireysel emeklilik sözleşmenize toplu para olarak yatırabilir ya da yeni açacağınız bireysel emeklilik sözleşmesinde kullanabilirsiniz. Bu sayede emeklilik fon getirilerinden ve yatırdığınız katkı payı tutarının %30’u kadar devlet katkısından da yararlanabilirsiniz.
Şimdiden bu yönde bir emeklilik planlaması yapmanız, çalıştığınız dönemde sahip olduğunuz hayat standartlarınızı emeklilikte de korumanızı sağlayacaktır. Henüz bireysel emeklilik hesabınız yoksa, şimdiden harekete geçerek BES’e hemen dahil olabilirsiniz.
Şimdiden bu yönde bir emeklilik planlaması yapmanız, çalıştığınız dönemde sahip olduğunuz hayat standartlarınızı emeklilikte de korumanızı sağlayacaktır. Henüz bireysel emeklilik hesabınız yoksa, şimdiden harekete geçerek BES’e hemen dahil olabilirsiniz.
İhtiyaçlarınıza ve gelecek beklentilerinize en uygun BES ürününü kolayca online satın alın.
